عبدالرحمن فرامرزی: اگر کسی به زبان لاری ورقه ای چاپ کند او را خائن می دانم!

حاشيه اي بر كتاب «زبان مطبوعات» نوشته عبدالرحمن فرامرزي

عبدالرحمن فرامرزی: اگر کسی با زبان لاری ورقه ای چاپ کند او را خائن می دانم!

ایوب محمودي: کتابی که امروز گذرا به خواندنش مشغول شدم «زبان مطبوعات» اثر مرحوم «عبدالرحمن فرامرزی بود» که به زبانی ساده به بیان وضعیت مطبوعات کشور از آغاز پرداخته و حاوی نکات ارزشمندی است. فرامرزی را که می شناسید. در سال ۱۲۷۶ شمسی در گچویه بستک متولد شده است و به همراه مصطفی مصباح زاده موسس روزنامه کیهان بوده و علاوه بر اینکه به کار مطبوعاتی اشتغال داشته وکیل پایه یک دادگستری و استاد دانشگاه، نماینده مجلس و… بوده که قلم روان و البته نقدهای تندش در آن دوران از شهرت بسیاری برخوردار بوده است.

نکته جالب درباره فرامرزی این است که وی با وجودی که مذهب اهل سنت داشته و زبان گفتاری اش لارستانی بوده اما خود را فراتر از مذهب و زبان مادری می دیده و هیچ چیز برای او از وحدت ملی و یکپارچگی کشورش پراهمیت تر نبوده است. گرچه او از مخالفین سرسخت دکتر مصدق بوده و عده ای نیز او را در انجام کودتای ۲۸ مرداد دخیل می دانند!

فرامرزی اولین کسی بود که قضیه فلسطین را در مجلس مطرح کرده است و به صورت قاطعانه و جدی از آن دفاع می کند و حقوق فلسطینیان را به هم میهنان خود متذکر می شود. او در ماجرای فلسطین، موضعی مخالف رژیم پهلوی داشت. او در سال ۱۳۳۹، در مصاحبه مطبوعاتیِ محمد رضا پهلوی، برای نخستین بار از وی پرسید: آیا درست است که ایران اسرائیل را به رسمیت شناخته؟ شاه که با این پرسش غیر منتظره روبه رو شده بود، گفت: «این چیز تازه ای نیست، بسیاری از کشورهای مسلمان؛ مانند ترکیه نیز این کار را کرده اند!» این پاسخ، جهان عرب را؛ از جمله کشور مصر را به واکنش واداشت و جمال عبدالناصر رابطه خود با ایران را قطع کرد. پس از آن بود که فرامرزی را ممنوع القلم کردند و از دعوت به مراسم و مجالس رسمی مانع شدند.

در حقیقت استاد فرامرزي روزي درباره فلسطين شروع به مقاله نويسي كرد كه هيچ كس در ايران از فلسطين و قضيه آن آگاهي نداشت و روزي كه آخرين مقاله خود را درباره فلسطين زير عنوان: «من از تكرار تاريخ مي ترسم» را نوشت؛ تهران به جنب و جوش آمد و از سراسر كشور نامه هاي تحسين آميز به سوي استاد و مجله يغما سرازير شد و در محافل و مجالس مخصوصا در دانشگاه و حسينه ارشاد اين مقاله دست به دست مي گشت و بازاريان مسلمان يك نسخه از آن را چاپ كردند و به دست مردم رساندند.

در همین رابطه استاد شهید مطهری در یکی از سخنرانی هایش که در باره فلسطین و توسعه طلبی اسرائیل سخن گفته، چنین می گوید: «به قول عبدالرحمن فرامرزی، این اسرائیلی که من می شناسم، فردا ادعای شیراز را هم می کند. می گوید شاعرهای خود شما همیشه در اشعارشان اسم شیراز را گذاشته اند مُلک سلیمان!»

اما آنچه می خواهم این جا برایتان نقل کنم نه مربوط به قضیه فلسطین اوست و نه نامه‌های اعتراضی او در کیهان در مورد غائله آذربایجان خطاب به جعفر پیشه وری! بلکه بخشی از نوشته او در کتاب زبان مطبوعات است که به قلم خودش و به کوشش رحیم سعیدی در سال ۱۳۴۹ منتشر شده است. این کتاب در روزگار خود جزو دروس دانشگاهی بوده و شرح کامل و مختصری از تاریخ مطبوعات کشور و البته وظایف نویسندگان و خبرنگاران را در آن می توان به قلم استاد مشاهده کرد.

در بخشی از این کتاب که به قلم استاد فرامرزی نگاشته شده است به یک ایده جالب از او برخوردم. فرامرزی در راستای دفاع از زبان ملی و رسمی کشور (فارسی) و حفظ وحدت و ملیت و رد زبان های محلی چنین می نویسد:

«مردم خردمند و روشن فکر هر ملتی برای اینکه ملیت ایشان از هم متلاشی نشود اساسی ریخته اند که وقتی انسان درست فکر می کند می بیند از زیباترین اساس های اجتماعی بشر است و آن این است که یک زبان فصیح را برای خود تعیین کرده اند که اهل هر شهرستانی جز با آن چیزی ننویسند مگر مردم بی سواد نادانی که زبان فصیح و کتابتی رسمی مملکت را نمی دانند. نگارنده این سطور خود دارای یک لهجه محلی هستم که مردم مرکز یا سایر شهرستان های ایران آن را نخواهند فهمید؛ آن لهجه لارستانی است ولی اگر امروز کسی با زبان لاری ورقه ای چاپ کند او را خائن می دانم! اتفاقا وقتی هم مقاله ای در این موضوع نوشته و پیشنهاد کرده بودم که مردم باسواد و روشن فکر هر شهرستان یا ناحیه ای بکوشند زبان های محلی را از بین برده و حتی در خانواده خود نیز با زبان مرکزی یا فصیح صحبت کنند… بزرگ ترین شیرازه وحدت یک ملت وحدت زبان آن ملت است و کسانی که در نقاط دوردست کشور از ضعف حکومت مرکزی استفاده کرده برای اجرای هوای نفس یا گول زدن مردم بی سواد دست به چنین کاری می زنند بدانند که به خود و خانواده خود، به افتخارات آباء و اجداد و به عظمت کشور خویش خیانت می کنند…

(زبان مطبوعات، به قلم عبدالرحمن فرامرزی، به کوشش رحیم سعیدی، انتشارات ابن سینا، ۱۳۴۹، صفحه ۹۵-۹۴).